Jojoba en verzeping – Na het bespreken van het wel en wee van de salaris- en het ach en wee van de Gazastrook vroeg een van mijn neefjes mij op het tweede huwelijk van een ander neefje: ‘Bart, kun jij me nog eens uitleggen hoe dat nou precies zit met het verzepingsgetal van oliën en vetten?’
Nu was ik deze zomer druk in de weer geweest in mijn schuurtje met het maken van zeep (van jojoba-olie natuurlijk), zodat ik prima in staat was een mooi antwoord op deze vraag neer te leggen.
‘Simpel gezegd,’ zei ik, ‘is het verzepingsgetal een maat voor de hoeveelheid loog die nodig is om een goed verzepingsproces van de gewenste portie vet te bewerkstelligen.’
Mijn neef keek me enigszins geschrokken aan en ging zenuwachtig met zijn das spelen.
‘Nou,’ probeerde ik mij te verduidelijken, ‘in plaats van verzeping zou je eigenlijk beter kunnen spreken van verzouting. Zeep is namelijk feitelijk een vetzuurzout. In onze zeepmakerswereld wordt de vettige basis waar men de zeep van wil maken onder bepaalde omstandigheden in contact gebracht met natronloog, ofwel natriumhydroxide, en daaruit ontstaat dan een natrium-vetzuur-zout, dat we zeep noemen.’
Mijn neef was naarstig aan het wenken naar een andere neef, van wie hij wist dat-ie vaker een en ander te roken bij zich had.
‘Kijk,’ ging ik onverstoord verder, ‘zeepmakersambachtslieden hanteren tabellen met verzepingsgetallen behorende bij een bepaald vet. Kippenvet heeft bijvoorbeeld een verzepingsgetal van nul komma één drie acht. Dit betekent dat we voor een kilo kippenvet honderdachtendertig gram gootsteenontstopper – want dat is natronloog – moeten afwegen om onze fijne kippenzeep te fabriceren.’
De inmiddels vijf neven die ongemakkelijk om mij heen stonden, vroegen voorzichtig of ik mee naar buiten ging om te roken.
‘Een was als jojoba,’ sprak ik naar buiten wandelend, ‘heeft een beduidend lager verzepingsgetal. Er is op een kilo jojoba-olie slechts negenenzestig gram gootsteenontstopper nodig voor een aangenaam stuk jojobazeep.’
Naarmate mijn neven meer en meer inhaleerden leken ze meer en meer gefascineerd door mijn betoog. En dus vervolgde ik: ‘Maar, let wel, beste neven, zeep moet je met handschoenen maken! Gootsteenontstopper is een vervelend en bijtend goedje. Het is ook zaak het verzepingsgetal serieus te nemen en het zeker niet naar boven af te ronden. Een vuistregel in de zeepmakerij is een procent of vijf meer vette basis te gebruiken dan het verzepingsgetal dicteert. Hierdoor krijg je een zachtere zeep, waardoor de huid minder uitdroogt. Bovendien is het risico dan kleiner dat er natronloog in je zeep achterblijft. En neem maar van mij aan dat het niet prettig douchen is met gootsteenontstopper.’
Mijn jongste neef moest heel erg hoesten en vroeg mij toen: ‘Maar Bart, als je eerst iets moet pijnigen en kapotmaken met dat gore, bijtende loog om er zeep van te kunnen maken, waarom zou je die fijne jojoba-olie dan eigenlijk willen verzepen?’
‘Eh, maak die rare sigaret eens uit,’ zei ik, en we besloten het daar maar bij te laten en verder wat over het weer te praten.
Reacties of meer informatie: b.bruijnen@naturapharma.nl
Reactie schrijven